कबुतरांना खायला घालणाऱ्यांविरुद्ध आता थेट एफआयआर दाखल होणार ! मुंबई उच्च न्यायालयाकडून महत्त्वपूर्ण निर्णय

मुंबई / महान कार्य वृत्तसेवा

कबुतरांच्या थव्याला खायला घालणे हा सार्वजनिक उपद्रव आहे. हा मुद्दा सार्वजनिक आरोग्याशी संबंधित आहे आणि सर्व वयोगटातील लोकांच्या आरोग्यासाठी गंभीर आणि संभाव्य धोका असल्याचे मुंबई उच्च न्यायालयाने म्हटले आहे. 30 जुलै रोजी न्यायमूर्ती जी.एस. कुलकर्णी आणि न्यायमूर्ती आरिफ डॉक्टर यांच्या खंडपीठाने प्राणीप्रेमींनी दाखल केलेल्या याचिकेवर सुनावणी केली. कबुतरांना खाऊ घालणाऱ्यांविरुद्ध एफआयआर नोंदवण्याचे निर्देशही न्यायालयाने मुंबई महानगरपालिकेला दिले. शहरातील कबुतरखान्यांमध्ये कबुतरांचे जमाव रोखण्यासाठी आवश्यक ती सर्व पावले उचलण्याचे आणि कठोर उपाययोजना अंमलात आणण्याचे निर्देशही न्यायालयाने बीएमसीला दिले.

3 जुलै रोजी याच प्रकरणाच्या सुनावणीदरम्यान, न्यायालयाने बीएमसीला कोणतेही जुने वारसा कबुतरखाना पाडण्यापासून रोखले होते, परंतु ते खायला घालण्याची परवानगी देऊ शकत नाही असे म्हटले होते. पल्लवी पाटील, स्नेहा विसरारिया आणि सविता महाजन यांनी याचिकेत दावा केला होता की बीएमसीचे हे कृत्य प्राण्यांवरील क्रूरता प्रतिबंधक कायद्याचे उल्लंघन करते.

सुनावणीदरम्यान न्यायालयाचे महत्त्वाचे मुद्दे

    परवानगी नसतानाही, लोक कबुतरखान्यांमध्ये कबुतरांना खायला घालत आहेत. आता ही परिस्थिती आणखी गुंतागुंतीची बनली आहे, कारण मागील आदेशात याचिका फेटाळण्यात आल्या होत्या.

    महानगरपालिका अधिकाऱ्यांना त्यांचे कर्तव्य बजावण्यापासून रोखले जात आहे. कायद्याचे उल्लंघन केले जात आहे. आम्ही बीएमसीला अशा कोणत्याही व्यक्ती आणि गटांवर खटला चालवण्याची परवानगी देतो.

मुंबईतील खाद्य देणाऱ्यांविरुद्ध काय नियम आहेत

    महाराष्ट्र सरकारने 3 जुलै 2025 रोजी विधिमंडळात घोषणा केली की मुंबईतील सर्व 51 कबुतरखाने तत्काळ बंद केले जातील. त्याच दिवशी, सर्व खाद्य देणाऱ्या जागा बंद झाल्यानंतर तेथे अन्न देणाऱ्यांवर 500 रुपये दंड आकारण्याचे निर्देश बीएमसीला देण्यात आले.

    मुंबईतील अनेक निवासी सोसायट्यांमध्ये असा नियम आहे की कोणीही व्यक्ती खिडकीतून किंवा बाल्कनीतून कबुतरांना खाऊ घालणार नाही. असे केल्यास 500-1000 चा दंड आकारला जाऊ शकतो.

    याशिवाय, साथीचे आजार कायदा 1897 आणि महाराष्ट्र नगरपालिका कायदा 1949 च्या कलम 281 (ब) अंतर्गत देखील कारवाई केली जाते.

कबुतरांमुळे मानवांमध्ये धोकादायक आजार होतात

कबुतर मानवांमध्ये काही विशिष्ट आजार पसरवू शकतात, जे त्यांच्या विष्ठेद्वारे (बीट), पिसे, शरीरातून बाहेर पडणाऱ्या धुळीच्या कणांद्वारे किंवा परजीवींद्वारे पसरतात. त्यांना झुनोटिक आजार म्हणतात, म्हणजेच प्राण्यांपासून मानवांमध्ये पसरणारे आजार. यामध्ये क्रिप्टोकोकोसिस, हिस्टोप्लाज्मोसिस सायटाकोसिस किंवा पोपट ताप, साल्मोनेलोसिस, एव्हीयन माइट इन्फेस्टेशन आणि टॉक्सोप्लाज्मोसिस सारखे आजार समाविष्ट आहेत.